Αν δεν ξέρεις, την πάτησες με τις ρωσίδες

Κορίτσι: “Γκερλά”, “τιόλκα”, “πουτάνα”. Όταν ένα κορίτσι μεγαλώνει, γίνεται κοπέλα. Όταν χάνει την παρθενιά του, γίνεται γυναίκα, και όταν γεννά, μητέρα. Στην καθομιλουμένη ρωσική αργκώ, όμως, αυτές οι λέξεις αποκτούν νέα σημασία, που δεν είναι πάντα καλή...

 
Η πιο αμφίσημη λέξη, μάλλον είναι το “κορίτσι” (“ντέβοτσκα”). Εάν μια παρέα νεαρών θέλει να καλέσει στο πάρτι τους κορίτσια, δεν πρέπει να φοβηθούμε μήπως είναι παιδόφιλοι. “Κορίτσια”, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ονομάζονται οι νέες, συμπαθητικές (και εύκολες;) γυναίκες.


Από την άλλη, ώριμες γυναίκες, όταν συναναστρέφονται, μπορούν να λένε η μία την άλλη “κορίτσι”, ειρωνικά. Ενώ όταν ένας άντρας απευθύνεται στη φίλη του “κορίτσι μου”, αυτό είναι προσωπικό κομπλιμέντο. Ωστόσο, στην αργκώ των νέων, είναι αποδεκτή και η αντίθετη εκδοχή. Οταν απευθύνονται σε μια νέα κοπέλα ως “μάνα” ή “γριά” (όπως σ' ένα τραγούδι του γνωστού ροκ μουσικού Μπορίς Γκρεμπενσικόφ: “Έλα, μάνα, τρέξε στο κρεβάτι μου!”). Και “κοπέλες” αποκαλούνται όλες οι γυναίκες όλων σχεδόν των ηλικιών – δηλαδή μέχρις γελοιοποιήσεως.
Τη δεκαετία του 1960, η αργκώ εμπλουτιζόταν κυρίως χάρη στα δάνεια από τα αγγλικά. Και δεν είναι τυχαίο ότι εκείνη την εποχή βρέθηκε σε ευρεία χρήση η λέξη “γκερλά”. Το “girl” ακουγόταν συχνά λόγω και των πολλαπλών επαναλήψεών του στο ομώνυμο τραγούδι των Beatles, του μοναδικού τραγουδιού που κυκλοφόρησε τότε στην ΕΣΣΔ σε βινύλιο (μετά τον τίτλο “Κοπέλα” ακολουθούσε το σχόλιο: “Λαϊκοί στίχοι και μουσική, ερμηνεύει μουσικό συγκρότημα”, χωρίς να αναφέρεται το όνομά του).

Παιχνίδισμα με παρόμοιες λέξεις

Ταυτόχρονα με τη λέξη “γκερλά”, η αργκώ αφομοίωσε και την ντόπια λέξη “τιόλκα”, που σημαίνει νεαρή αγελάδα. Και παρότι φαίνεται ότι δεν είναι και τόσο κολακευτικό για μια κοπέλα (“αγελάδα” αποκαλείται συνήθως μια παχύσαρκη γυναίκα), εδώ το θετικό στοιχείο παρουσιάζει πρώτα απ' όλα ο φωνητικός συνειρμός με τη λέξη “τέλο” (“σώμα”). Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συγγραφέας Σεργκέι Μινάεφ έδωσε τον τίτλο “ The Τιόλκι” στο μυθιστόρημά του, που είναι ένα από τα δημοφιλή μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων, και συνδύασε τη λέξη από τη ρωσικό αργκώ με το αγγλικό άρθρο.
 Εντούτοις, αν προσφωνήσετε καταπρόσωπο μια κοπέλα “τιόλκα”, θα την προσβάλλετε. Ως υποκοριστικά χρησιμοποιούνται συνήθως άλλες μεταφορές από το ζωικό βασίλειο, όπως το “ζάϊκα” (“λαγουδάκι”) ή “κίσκα” (“γατούλα”). Αξίζει να σημειωθεί ότι στα ρωσικά η λέξη “γατούλα” δεν έχει το ίδιο πονηρό νόημα όπως το αγγλικό “pussy”. Γι' αυτό όταν οι αντίπαλοι του σκανδαλώδους συγκροτήματος Pussy Riot ισχυρίζονται ότι η ονομασία του ακούγεται στα ρωσικά απρεπώς, οι υποστηρικτές του αντιλέγουν ότι πρόκειται απλώς για γάτες.

Οι παρομοιώσεις με σκύλους καλύτερα να αποφεύγονται. Η λέξη “σούκα” (σκύλα) είναι σκληρή (στα όρια του ανεκτού) βρισιά. Αυτό τεκμηριώνεται από ένα ανέκδοτο με θέμα τη γυναικεία λογική:
-Άντρας (στη γυναίκα του): “Αγάπη μου, πιο σιγά”.
-Γυναίκα: “Μιλάω δυνατά; Δηλαδή φωνάζω; Δηλαδή γαβγίζω; “Μαμά, με είπε σκύλα!”

Κωδικός “πουτάνα” 

Μια άλλη, μη αποδεκτή στο δημόσιο λόγο βρισιά προέρχεται από την παλιά λέξη “μπλουντ” (ακολασία), και αναφέρεται σε μια εύκολη γυναίκα, που έχει όρεξη να πηγαίνει με άντρες. Το ανάλογο αυτής της λέξης στην κοινή γλώσσα, αν και το ίδιο προσβλητικό, είναι το “σλιούχα”. Ωστόσο την εποχή της περεστρόικα, στα τέλη του 1980, η περιφρονητική αντιμετώπιση των ιερόδουλων υποχώρησε μπροστά στην συμπόνοια, ακόμη και τον φθόνο. Η αλήθεια είναι ότι η νεαρές κοπέλες που “εξυπηρετούσαν” ξένους τουρίστες σε ακριβά ξενοδοχεία, κέρδιζαν σε μια νύχτα ποσά ίσα με τους μηνιαίους μισθούς των γονιών τους.
 Το επάγγελμα της πόρνης που πηγαίνει με ξένους με έναν παράδοξο τρόπο, πήρε ρομαντικές διαστάσεις στην κοινωνική συνείδηση. 
Σε μία από τις πιο δημοφιλείς εφημερίδες, την “Μοσκόβσκι Κομσομόλετς” δημοσιεύτηκε ένα εξονυχιστικό ρεπορτάζ για τη δύσκολη τους ζωή, με τίτλο “Πεταλούδες της νύχτας”, ενώ στις κινηματογραφικές οθόνες προβλήθηκε με εξαιρετική επιτυχία το δραματικό μελόδραμα “Ιντερντέβοτσκα” (“Διεθνοκόριτσο”), και οι πόρνες αυτές άρχισαν να αποκαλούνται με την ωραία ιταλική λέξη “πουτάνα”. Εκείνη την εποχή ήταν διαδεδομένο το εξής ανέκδοτο:

-“Πείτε μας, αφού ήσασταν άριστη μαθήτρια στο σχολείο, τελειώσατε το Πανεπιστήμιο με αριστεία, ξεκινήσατε το μεταπτυχιακό, πώς γίνατε πουτάνα;”
-“Μάλλον στάθηκα τυχερή”.
Στη σημερινή Ρωσία η πορνεία δεν αποτελεί επίσημο επάγγελμα, όμως η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών είναι αρκετά αναπτυγμένη. Και μιας και απαγορεύεται η διαφήμιση τέτοιου είδους υπηρεσιών, χρησιμοποιούνται ευφημισμοί τύπου “Ελεύθερος χρόνος”, “Συνοδεία”, και πρόκειται για νόμιμες αντικαταστάσεις της λέξης “Σεξ”. Όταν ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας “Μοσκόβσκι Κομσομόλετς”, η οποία δεν έχει αλλάξει τίτλο από την σοβιετική εποχή (ενώ η Κομσομόλ –κομμουνιστική νεολαία- δεν υφίσταται εδώ και 20 χρόνια), επικρίθηκε ότι δημοσιεύει στην εφημερίδα εκατοντάδες διαφημιστικά με τη λέξη “Ελεύθερη ώρα”, εκείνος απάντησε ότι δεν μπορεί να αρνηθεί στους πελάτες, αφού δεν αποκλείεται να πρόκειται για παιδικά πάρτι.

Για να περιγράψει την περίσταση όταν ένας νεαρός προσπαθεί να κάνει γνωριμία με μια κοπέλα, η ρωσική αργκώ χρησιμοποιεί τις λέξεις “νοικιάζω” και “κολλώ”. Ένα άλλο σύγχρονο ανέκδοτο παίζει με την αμφισημία αυτών των εκφράσεων μαζί με την πραγματικότητα που έχει αλλάξει ριζικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες:
Τι σημαίνει η φράση “΄Ένα αγόρι κόλλησε ένα μοντέλο στο κλαμπ”;
-Τριάντα χρόνια πριν: “Ένα αγόρι έφτιαξε μια μακέτα αεροπλάνου σ' ένα σύλλογο αερομοντελισμού”.
-Σήμερα: “Ένα αγόρι γνώρισε (για μια γρήγορη επαφή) αδύνατη κοπέλα σ' ένα νυχτερινό κλαμπ”.

Και πρόσφατα, στην Αγία Πετρούπολη, πρόσεξα στον τοίχο ενός κτιρίου μια αγγελία με προσφορά “Σύζυγος για μια ώρα” και αριθμό τηλεφώνου. Μέχρι τώρα δεν μπορώ να καταλάβω, πώς γίνεται να προλάβει κανείς μες σε μια ώρα και να καθαρίσει το σπίτι, και να μαγειρέψει το μεσημεριανό!