PyliZois · Οδηγός για να εξοικονομήσετε ενέργεια και χρήμα

Οι τομείς των κτηρίων και των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτήρια στην Ελλάδα ευθύνονται περίπου για το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης, ενώ κατά την περίοδο 2000–2005 αύξησαν την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά περίπου 24%, μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην Ευρώπη.


Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά κτήρια είναι ιδιαιτέρως ενεργοβόρα είναι η παλαιότητά τους και η μη ενσωμάτωση σύγχρονης τεχνολογίας σε αυτά, λόγω έλλειψης σχετικής νομοθεσίας τα τελευταία 30 χρόνια.

Περισσότερα από αυτά τα κτήρια αντιμετωπίζουν θέματα, όπως:
• μερική ή παντελή έλλειψη θερμομόνωσης,
• παλαιάς τεχνολογίας κουφώματα (πλαίσια/μονοί υαλοπίνακες),
• ελλιπή ηλιοπροστασία των νότιων και δυτικών όψεών τους,
• μη επαρκή αξιοποίηση του υψηλού ηλιακού δυναμικού της χώρας,
• ανεπαρκή συντήρηση των συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού με αποτέλεσμα χαμηλή απόδοση.
Σημαντική παράμετρος, επίσης, που καθορίζει την ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου είναι η συμπεριφορά των ενοίκων. Η ελλιπής ενημέρωση των χρηστών-κατοίκων σε θέματα ορθολογικής χρήσης και διαχείρισης της ενέργειας, οδηγεί συχνά σε σπάταλες συμπεριφορές, όπως η εγκατάσταση μεμονωμένων κλιματιστικών συστημάτων χωρίς μελέτη, η χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης, η μη συντήρηση του συστήματος θέρμανσης κ.ά. Στην κατεύθυνση αυτή, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.) ολοκληρώνοντας το θεσμικό πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, προχωράει, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μία δέσμη οικονομικών κινήτρων προκειμένου να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων του οικιακού τομέα, μέσω του Προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον».
Τι είναι το Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον»
Πρόκειται για συγχρηματοδοτούμενο Πρόγραμμα που παρέχει κίνητρα στους πολίτες, προκειμένου να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού τους, εξοικονομώντας χρήματα και ενέργεια και αυξάνοντας την αξία του.
Οι  κατοικίες που μπορούν να χρηματοδοτηθούν
Επιλέξιμες κατοικίες είναι το σύνολο των μονοκατοικιών, πολυκατοικιών και μεμονωμένων διαμερισμάτων (χωρίς επιπλέον προϋπόθεση) που ικανοποιούν αποκλειστικά τα ακόλουθα κριτήρια:

• Βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης χαμηλότερη ή ίση των 2.100 €/τ.μ.
• Έχουν καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Π.Ε.Α.) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ.
• Δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό ιδιοκτησιών ανά πολίτη, ενώ στις πολυκατοικίες όσοι από τους ιδιοκτήτες δεν επιθυμούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχουν με ίδια κεφάλαια. Επίσης, εντάσσονται κενά διαμερίσματα που κατοικούνταν εντός των τελευταίων τριών ετών.

Ποιός μπορεί να ενταχθεί στο Πρόγραμμα-Με ποια κίνητρα
Το Πρόγραμμα απευθύνεται σε πολίτες/ωφελούμενους, οι οποίοι, εισοδηματικά, εντάσσονται σε τρείς κατηγορίες, με διακριτά κίνητρα ανά κατηγορία. Συγκεκριμένα:
Ωφελούμενοι – Κίνητρα Κατηγορίας Α1: Οι ωφελούμενοι των οποίων το ατομικό δηλωθέν εισόδημα δεν ξεπερνά τις 12.000 € ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα δεν ξεπερνά τις 20.000 €. Για την κατηγορία αυτή, τα κίνητρα περιλαμβάνουν δάνειο ύψους 30% με επιδότηση επιτοκίου 100% και επιχορήγηση ύψους 70%, επί του τελικού επιλέξιμου προϋπολογισμού όπως αυτός θα προκύπτει μετά τη διενέργεια της δεύτερης ενεργειακής επιθεώρησης, με απευθείας πληρωμή των αναδόχων/προμηθευτών σε τραπεζικό λογαριασμό τους από την τράπεζα.
Ωφελούμενοι – Κίνητρα Κατηγορίας Α2: Οι ωφελούμενοι των οποίων το ατομικό δηλωθέν εισόδημα είναι μεγαλύτερο των 12.000 € και δεν ξεπερνά τις 40.000€ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα είναι μεγαλύτερο των 20.000 € και δεν ξεπερνά τις 60.000€. Για την κατηγορία αυτή, τα κίνητρα περιλαμβάνουν δάνειο ύψους 65% με επιδότηση επιτοκίου 100% και επιχορήγηση ύψους 35%, επί του τελικού επιλέξιμου προϋπολογισμού, όπως αυτός θα προκύπτει μετά τη διενέργεια της δεύτερης ενεργειακής επιθεώρησης, με απευθείας πληρωμή των αναδόχων/προμηθευτών σε τραπεζικό λογαριασμό τους από την τράπεζα.
Ωφελούμενοι – Κίνητρα Κατηγορίας Β: Οι ωφελούμενοι των οποίων το ατομικό δηλωθέν εισόδημα είναι μεγαλύτερο των 40.000 € και δεν ξεπερνά τις 60.000 € ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα είναι μεγαλύτερο των 60.000€ και δεν ξεπερνά τις 80.000€. Για την κατηγορία αυτή, τα κίνητρα περιλαμβάνουν δάνειο ύψους 85% με επιδότηση επιτοκίου 100% και επιχορήγηση ύψους 15%, επί του τελικού επιλέξιμου προϋπολογισμού όπως αυτός θα προκύπτει μετά τη διενέργεια της δεύτερης ενεργειακής επιθεώρησης, με απευθείας πληρωμή των αναδόχων/προμηθευτών σε τραπεζικό λογαριασμό τους από την τράπεζα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για κάθε κατηγορία ωφελούμενων, ως δηλωθέν εισόδημα λαμβάνεται το «συνολικό δηλωθέν εισόδημα» του τμήματος Γ «Εκκαθάριση Φ.Ε.» του εκκαθαριστικού σημειώματος φορολογίας εισοδήματος. Προβλέπεται δυνατότητα λήψης 4/5/6ετούς δανείου, με ή χωρίς εγγυητή, χωρίς προσημείωση ακινήτου, δυνατότητα άμεσης αποπληρωμής του δανείου χωρίς επιβαρύνσεις, καθώς και εξόφληση των προμηθευτών/ αναδόχων μέσω της τράπεζας χωρίς την εμπλοκή του πολίτη. Με την υπαγωγή στο πρόγραμμα παρέχεται προκαταβολή 40% του προϋπολογισμού της αίτησης. Για την ένταξη στο Πρόγραμμα απαιτείται η διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων (πριν και μετά τις παρεμβάσεις), το κόστος των οποίων καλύπτεται κατά 100% από το Πρόγραμμα, μετά την επιτυχή υλοποίηση του έργου. Επιπλέον, καλύπτεται δαπάνη για αμοιβή συμβούλου έργου, έως 250€ χωρίς Φ.Π.Α.
Εργασίες που χρηματοδοτούνται
Η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται από τις παρεμβάσεις του προγράμματος πρέπει να αντιστοιχεί σε αναβάθμιση μιας ενεργειακής κατηγορίας ή στο 30% της ενεργειακής κατανάλωσης του κτηρίου.
Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις αφορούν σε:
1. Τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κέλυφος του κτηρίου συμπεριλαμβανομένου του δώματος/στέγης και της πιλοτής (συμπεριλαμβάνονται πρόσθετες εργασίες όπως αποξηλώσεις και αποκομιδή, επεμβάσεις στη στέγη πχ. αντικατάσταση κεραμιδιών, κ.τ.λ.).
2. Αντικατάσταση κουφωμάτων και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης (συμπ. εξώπορτα κτηρίου, κουφώματα κλιμακοστασίου, παντζούρια, ρολά, τέντες, κ.τ.λ.).
3. Αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού χρήσης (συμπ. αντικατάσταση εξοπλισμού του λεβητοστασίου και του δικτύου διανομής, τοποθέτηση ηλιακού θερμοσίφωνα, συστήματα ελέγχου και αυτονομίας θέρμανσης κ.τ.λ.).
Για την υλοποίηση των παρεμβάσεων δεν απαιτείται αδειοδότηση, ούτε καν έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, εκτός πολύ ειδικών περιπτώσεων. Ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός των παρεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. (που αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη για το Πρόγραμμα) δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 15.000€ ανά ιδιοκτησία.
Παράδειγμα: Ένας πολίτης με οικογενειακό εισόδημα 35.000 € για εργασίες προϋπολογισμού 10.000€, συνάπτει 5ετες δάνειο τον Ιούνιο 2012 ύψους 6.500€ και λαμβάνει επιχορήγηση τo υπόλοιπο ποσό 3.500€. Η δόση του δανείου του είναι περίπου 110 €, ενώ οι τόκοι που θα επιβαρυνθεί για την περίοδο 1/1/2016 -1/7/2017 είναι περίπου 80 €. Επιπλέον, του καλύπτεται το κόστος που πληρώνει για την ενεργειακή επιθεώρηση και αμείβεται ο σύμβουλος έργου του.
Αναμενόμενα Οφέλη από το Πρόγραμμα
Τα αναμενόμενα ενεργειακά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος είναι άμεσα όπως:

·Εξοικονόμηση ενέργειας περίπου 1 δισ. kWh κατ’ έτος. 

·Ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ορθολογική χρήση της ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος.

·Αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης στα κτήρια και στις πόλεις και βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη.

·Αναβάθμιση αστικού περιβάλλοντος.

·Κινητοποίηση των δυνάμεων της αγοράς προς όφελος της ανάπτυξης βιώσιμων κοινωνιών.

Ειδικότερα για τους πολίτες:

·Παρέχεται επιχορήγηση και στις 3 κατηγορίες ωφελουμένων του Προγράμματος.

·Παρέχεται ρευστότητα (κεφάλαιο) στον πολίτη με τη μορφή δανείου ώστε να μπορεί να ξεκινήσει τις εργασίες χωρίς να βάλει δικά του χρήματα.

·Τα δάνεια δίδονται με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους.

·Κάλυψη κόστους ενεργειακών επιθεωρήσεων.

·Κάλυψη αμοιβής σύμβουλου έργου με σκοπό την παρακολούθηση της υλοποίησης των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ολοκλήρωσης του έργου συμπεριλαμβανομένης της προσκόμισης των δικαιολογητικών έως την τελική εκταμίευση.

Φορολογικές Ελαφρύνσεις
Με το νέο φορολογικό νόμο 4024/2011, έχει θεσπιστεί μείωση του οφειλόμενου φόρου που μπορεί να φτάσει και τα 300 € για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας της τάξεως των 3.000 €. Οι φορολογικές ελαφρύνσεις δεν αφορούν φυσικά στο ποσό που λαμβάνει ο πολίτης ως επιχορήγηση. 
Βήματα για τη συμμετοχή στο Πρόγραμμα
1. Προέγκριση δανείου (υποκατάστημα τράπεζας) - πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση.
2. Υποβολή αίτησης και δικαιολογητικών.
3. Υπαγωγή αίτησης ενδιαφερόμενου- υπογραφή δανειακής Σύμβασης- εκταμίευση προκαταβολής.
4. Υλοποίηση Παρεμβάσεων - δεύτερη Ενεργειακή Επιθεώρηση.
5. Προσκόμιση δικαιολογητικών -εκταμίευση λοιπού δανείου και επιχορήγησης.
Η ένταξη στο πρόγραμμα είναι μία συνεχής διαδικασία έως την εξάντληση των πόρων ανά περιφέρεια.
Οι τράπεζες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα:

1. Άλφα Τράπεζα Α.Ε.
   2. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.
   3. Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε.
   4. Τράπεζα E.F.G. Eurobank - Ergasias A.E. 

Κόστος επιθεωρήσεων
Στο Προεδρικό Διάταγμα 100/2010 για τους Ενεργειακούς Επιθεωρητές προβλέπονται οι νόμιμες αμοιβές των Ενεργειακών Επιθεωρητών Κτηρίων.
Η ελάχιστη αμοιβή για την περίπτωση κτηρίων με χρήση κατοικίας, όπως προσδιορίζεται στο ανωτέρω Π.Δ. 100/2010, έχει καθορισθεί ως εξής:
α) για κτήρια πολλών ιδιοκτησιών (πολυκατοικία), όταν η επιθεώρηση αφορά στο σύνολο του κτηρίου η αμοιβή καθορίζεται σε 1 €/τ.μ. επιφανείας του κτηρίου και δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 200€
β) για κτήρια πολλών ιδιοκτησιών (πολυκατοικία), όταν η επιθεώρηση αφορά σε τμήμα κτηρίου (μεμονωμένο διαμέρισμα) η αμοιβή καθορίζεται σε 2 €/τ.μ. επιφανείας του κτηρίου και δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 150 €
γ) για μονοκατοικία η αμοιβή καθορίζεται σε 1,5 €/ τ.μ. επιφανείας του κτηρίου και δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 200 €
Για τον προσδιορισμό της τελικής ελάχιστης αμοιβής, πρέπει να συμπεριληφθεί ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) που αναλογεί.
Οι ανωτέρω αμοιβές καλύπτονται από το πρόγραμμα σε ποσοστό 100% υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης και επίτευξης των ενεργειακών στόχων που τίθενται σε αυτή.